Creative Commons Türkiye’den 2024’e Bakış

Yeni yılın bu ilk günlerinde geçtiğimiz seneye bir göz attık. Yaptığımız çalışmaları, yılın öne çıkan konularını, katıldığımız etkinlikleri ve Creative Commons Türkiye Topluluğu’ndan haberleri sizler için derledik.

Topluluk buluşmalarında bir araya geldik

Bu yıl Creative Commons Türkiye gönüllüleri ve açık lisanslara ilgisi, katkısı olan herkes ile çevrimiçi bir araya geldiğimiz topluluk buluşmalarını üç ayda bir düzenledik. Ocak, Nisan, Temmuz ve Kasım aylarında olmak üzere dört kez toplandık. Bu toplantılarda Creative Commons Küresel Ağı’ndan haberleri ve yerel topluluk faaliyetleri ile bilgileri paylaştık. Katılan herkesin açık kültür, açık erişim, açık bilim, açık kaynak, açık eğitim aynakları gibi bağlı tüm alanlarda deneyimlerini paylaştığı, sorular sorduğu veya görüş istediği bu toplantılara sizler de katılabilirsiniz. Buluşma tarihlerinden haberdar olmak için eposta listemize üye olabilir ya da sosyal medya kanallarımızdan bizi takip edebilirsiniz. 

Yılın sıcak konusu: Yapay zekâ, telif hakları ve açık lisanslar

Yapay zekâ (YZ) her yönü ile ve her alanda 2024’e damgasını vurdu diyebiliriz. Bizde Creative Commons Türkiye olarak seneyi Eylül Erva Akın’ı konuk ettiğimiz, üretken yapay zekâ ve telif hukuku konulu webinar ile açtık. Akın, bu webinarda değişen yaratıcılık anlayışı, hak sahipliği ve özgünlük tartışmaları, telifli eserlerin makine öğreniminde kullanılması, Avrupa Birliği’ndeki yasal düzenlemeler ve geleceğe dair tartışmalara yer verdi. Sunum slaytlarına buradan ulaşabilir, konuşma kaydını YouTube kanalımızda izleyebilirsiniz.

YZ ve açık lisansları Uluslararası Açık Erişim Haftası’nda da konuya özel bir yayınla ele aldık. Üretken yapay zekânın açık kültür için yarattığı fırsatlar, telifli eserlerin YZ modellerinin eğitiminde kullanılması, Creative Commons lisanslarının rolü konusunda karşımıza çıkan temel sorular, tartışma konuları, Avrupa Yapay Zekâ Yasası, ilk mahkeme kararı, Communia’nın lobi faaliyetleri, eserlerin ve veri setlerinin YZ modellerini eğitmek için ne ölçüde kullanıldığını görmelerine yarayan model ve araçlar bu programın konusu oldu.

Bir önceki yılın sonuna doğru YZ ve Creative Commons açık lisanslarının kullanımını incelediğimiz şu yazıya da ayrıca bakmak isteyebilirsiniz. 

Paydaşlarla işbirliklerimiz devam ediyor

Bu yıl Dijital Kültür Miras Ağı ve Wikimedia Türkiye Toplulukları ile birlikte yakın çalışmayı sürdürdük. 6 Şubat 2023 Depremleri Sonrasında Kültürel Mirasın Korunmasına Katkı Veriyoruz! “Building a knowledge repository for cultural heritage post-earthquake disaster in southeast Türkiye” ve Dijital Kültürel Miras Ağı-Kent Buluşmaları Etkinlikleri’ne katkı verdik. Açık kültür alanında önemli paydaşlarımız olan Dijital Kültürel Miras Ağı ve Wikimedia Türkiye ile her fırsatta birlikte çalışmaya devam edeceğiz.  

Creative Commons platformlarına aktif katılıyoruz

Creative Commons Küresel Ağı’nda yerel çalışmalardan bağımsız olarak, global düzeyde katılabileceğiniz tematik platformlar var. Açık kültür, Telif hakları ve Açık eğitim konularındaki bu platformlara herkes üye olabilir. Creative Commons Türkiye olarak Açık Kültür ve Açık Eğitim platformlarına aktif katılım sağlıyor, aylık toplantılarına katılıyor, çalışma gruplarında yer alıyoruz. 

Bu yıl İlkay Holt, Açık Kültür Platformu’nda dijital kültürel miras eserlerine açık erişimde risk yönetimini konu alan Risk Yönetimi Çalışma Grubu’na eş-liderlik etti. Grubun hazırladığı, yeni yılın başında duyurusu yapılacak olan Risk Yönetimi Araç Seti, dijital kültürel miras koleksiyonlarına erişimin açılmasıyla ilgili riskleri azaltmaya yardımcı olacak kaynakları ve uygulamaları derleyen dinamik bir rehber niteliği taşıyor. Bu kaynağı ilk olarak sizinle paylaşmış olduk!

TAROC girişiminden TAROCH Koalisyonu’na

Creative Commons Açık Kültür Programı’nın bir uzantısı olarak, Towards a Recommendation on Open Culture = Açık Kültüre İlişkin Bir Tavsiye Kararına Doğru, (TAROC) İnisiyatifi 2023’de başlatıldı. Bu inisiyatif, 2024 Mayıs ayında CC Türkiye’nin de katıldığı Açık Kültür Strateji Çalıştayı‘nın sonucunda “açık kültür” yerine “kamu malı kültürel mirasa” açık erişim konusuna odaklandı ve TAROCH adını aldı. TAROCH Koalisyonu 1 Kasım 2024’de resmi olarak kuruldu. Bu yazımızda detaylı bilgi bulabilirsiniz. 

TAROCH Koalisyonu, UNESCO Üye Devletlerinin kamu malı olan kültürel mirasa erişimi artırmak için açık erişim çözüm ve standartları teşvik eden bir Tavsiye Kararı (veya başka bir standart belirleme aracı) hazırlayıp, kabul etmelerini sağlamak için bir araya gelen paydaşlardan oluşuyor. TAROCH Taahhüt Bildirgesi’ni destekleyen, misyonla uyumlu kurum ve kuruluşlar Koalisyona üye olmak için bu form aracılığı ile başvuruda bulunabilirler. 

Aralık ayında Creative Commons Türkiye olarak yaptığımız başvuru kabul oldu ve heyecanla TAROCH Koalisyonunun paydaşları arasında yerimiz aldık. Kültürel mirasa açık erişim konusunda, UNESCO tarafından standart belirleyici bir tavsiye dokümanının oluşturulması için başlatılan bu uzun soluklu çalışmanın parçası olmaktan büyük mutluluk duyuyoruz.  

Creative Commons Türkiye Çalışma Grupları oluşturduk

Topluluk üyelerinin konu önerilerinden yola çıkarak Haziran ayında beş farklı alanda çalışma grubu oluşturduk. Açık Veri & Açık Erişim, Açık Kültür, Eğitim, Teknoloji ve Politika Geliştirme & Savunuculuk çalışma grupları Temmuz-Aralık ayları arasında toplantılar gerçekleştirdi. Bazıları spesifik iş çıktıları üzerine çalışırken, bazıları gelişmeleri paylaşmak, farklı gruplarla ortak çalışmalar yapmak üzere bir araya geldiler. Creative Commons Türkiye Topluluğu içinde ilk kez deneyimlediğimiz bu yapılanmayı yeni yılda değerlendiriyor olacağız. Son altı aylık dönemde gerçekleştirilen çalışmaları Ocak ayı içinde ayrı bir yazıda sizlerle paylaşacağız.      

Her fırsatta açık lisansları anlattık, etkinlerin parçası olduk

Elbette yıl boyunca çok sayıda etkinliğin parçası olduk, yenilerini organize ettik, toplantılara katıldık. Bunlardan bazılarını aşağıda sıraladık. Sunum slaytlarını veya yayın kayıtlarını bağlı linkleri ziyaret ederek görebilirsiniz. 

• Madran, O. (2024). Açık Kültür ve Yapay Zekâ. Sosyal Bilimler ve Yapay Zeka Paneli. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Ankara. Sunuş Slaytları
• Madran, O. ve Holt, İ. (2024). Açık Lisanslar ve Yapay Zekâ. Creative Commons Türkiye. Yayın Kaydı.
• Madran, O. (2024). Açık Erişim ve Açık Bilim. Bilkent Üniversitesi Kütüphanesi Açık Erişim Haftası Etkinliği. Bilkent Üniversitesi, Ankara. Sunuş Slaytları
•  Tonta Y. ve Madran O. (2024) Akademiden Notlar 124: Uluslararası Açık Erişim Haftası Özel Yayını. Yayın Kaydı
• Madran, O. (2024). Açık Bilim ve Açık Erişim. Açık Erişim ve Arkeoloji Bilimi Bağlamında Juliopolis Projesi. Koç Üniversitesi VEKAM, Ankara. Sunuş Slaytları
• Madran, O. (2024). Açık Kültür ve Yapay Zekâ. Uluslararası Veri Bilimi ve İstatistik Kongresi IDSSC 2024, Ankara. Sunuş Slaytları
• Madran, O. (2024). Yayıncılık Yaz Okulu: Açık Billim ve Creative Commons. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya. Sunuş Slaytları
• Madran, O. ve Holt, İ. (2024). Kütüphane Açık Bilim Farkındalık Eğitim Serisi: 3. Lisanslama 101: Creative Commons açık lisansları. İstanbul Teknik Üniversitesi. İstanbul. Sunuş slaytları
• Madran, O. (2024). İstanbul Üniversitesi Eğitim Semineri: Açık Erişim ve Açık Lisanslar. İstanbul Üniversitesi, İstanbul. Sunuş Slaytları
• Madran, O. ve Holt, İ. (2024). Açık Lisanslar ve Creative Commons. Dijital Kültürel Miras Ağı: Editaton. Wikimedia Kullanıcı Grubu Türkiye, İstanbul. Sunuş Slaytları
• Tonta Y. ve Madran O. (2024) Akademiden Notlar 116: Açık Eğitim Haftası Özel Yayını. Yayın Kaydı
• Madran, O. (2024). Açık Lisanslar ve Açık Kültür: Lisansların Kullanımı ve Uygulamalar. Akademik Bilişim Konferansı 2024. İstanbul Üniversitesi, İstanbul. Sunuş Slaytları
• Madran, O. (2024). Kamu Malı Günü ve Eğitime Yansımaları. Kanal B Eğitime Yolculuk Programı. Ankara. Yayın Kaydı
• Tonta Y. ve Madran O. (2024). Akademiden Notlar 110: Kamu Malı. Yayın Kaydı

2025 yılında da açık kültürü konuşmaya, paylaşımın temel bileşeni olarak açık lisansların daha yaygın kullanımını sağlamak için çalışmaya ve sizlerle birlikte üretmeye, büyümeye devam edeceğiz. Hepinize sağlıklı ve mutlu yıllar dileriz.