Lisanslar

Açık Lisanslar, katı bir telif hakkı koruması içeren “her hakkı saklı” kavramı yerine “bazı hakları saklı” yaklaşımını benimseyen, her türden eserin paylaşımına, yeniden kullanımına ve adaptasyonuna telif sahibinin belirlediği haklar çerçevesinde izin veren lisanslardır. Dünya genelinde yaygın olarak kullanılan açık lisansların başında Creative Commons (CC) tarafından kullanıma sunulan lisanslar gelmektedir. CC lisansları, eserin ilk sahibinden itibaren katkı veren herkese (tüzel ya da gerçek kişiler) atıf vermek şartıyla (CC0 hariç), lisansta belirtilen haklar çerçevesinde tekrar izin almaya gerek olmadan eserin kullanımına olanak sağlar. Creative Commons lisansları logo ve lisans kodları aracılığı ile hak sahibi ile kullanıcısı arasındaki iletişimi hızlandırır, paylaşımı sağlar, kullanımı artırır, yaratıcılığı ve inovasyonu güçlendirir.

CC tarafından kullanıma sunulan 6 tür lisans bulunmaktadır ve bu lisanslara ek olarak bir de kamu malı tahsisi yapılabilmektedir. CC lisansları “her hakkı saklı” yaklaşımı yerine “bazı hakları” saklı yaklaşımını benimser ve eser sahibine telifi kendinde olan kaynak ile ilgili kullanım şartlarını belirleyerek topluma sunma imkanı verir. CC0 (CC Sıfır – CC Zero) olarak ifade edilen kamu malı tahsisi haricinde diğer 6 lisansta orijinal eserin (kaynağın) sahibine atıfta bulunmak zorunludur. Her CC lisansı 3 katmandan oluşur bu katmanlar:

1. Yasal Kod (Legal Code): Lisansın detaylandırılmış hukuksal metnidir. Lisans sözleşmesi ile ilgili tüm ayrıntılar bu dokümanda yer alır.
2. İnsan Tarafından Okunabilen Lisan Özeti (Human Readable Deed): Son kullanıcı için lisans şartlarının bir özetini verir. Simge kullanımı dilden bağımsız bir tanınırlık sağlamış olur.
3. Makine Tarafından Okunabilen Üst Veri (Machine Readable Meta Data): Arama motorları ve harmanlama sistemleri için kaynağın sahip olduğu açık lisans bilgisini üst veri olarak sunar.

Creative Commons lisansları ile ilgili detaylı bilgiye creativecommons.org/about/cclicenses/ adresinden de ulaşabilirsiniz.

Creative Commons Lisans Ailesi

CC0 Sıfır (Zero): Kamu Malı tahsisi olarak kullanılır. Kullanımda olan son sürümü 1.0’dır. Resmi olarak Türkçe çevirisi yayınlanmıştır. Bu lisans kapsamında telif hakkı sınırlaması yoktur, kaynak atıf vermeden ticari amaç da dahil olmak üzere kopyalanabilir, düzenlenebilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir.

CC BY Atıf (Attribution): CC’nin en özgür lisansıdır. Kullanımda olan son sürümü 4.0’dır. Uluslararası olarak kullanılabilir. Resmi olarak Türkçe çevirisi yayınlanmıştır. Kaynak, atıf vermek kaydıyla ticari amaç da dahil olmak üzere kopyalanabilir, düzenlenebilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir.

CC BY-SA Atıf-AynıLisanslaPaylaş (Attribution-ShareAlike): Kullanımda olan son sürümü 4.0’dır. Uluslararası olarak kullanılabilir. Resmi olarak Türkçe çevirisi yayınlanmıştır. Kaynak, atıf vermek ve aynı lisansı devam ettirmek kaydıyla ticari amaç da dahil olmak üzere kopyalanabilir, düzenlenebilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir.

CC BY-NC Atıf-GayriTicari (Attribution-NonCommercial): Kullanımda olan son sürümü 4.0’dır. Uluslararası olarak kullanılabilir. Resmi olarak Türkçe çevirisi yayınlanmıştır. Kaynak, atıf vermek kaydıyla ticari amaç haricinde kopyalanabilir, düzenlenebilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir.

CC BY-NC-SA Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş (Attribution-NonCommercial-ShareAlike): Kullanımda olan son sürümü 4.0’dır. Uluslararası olarak kullanılabilir. Resmi olarak Türkçe çevirisi yayınlanmıştır. Kaynak, atıf vermek ve aynı lisansı devam ettirmek kaydıyla ticari amaç haricinde kopyalanabilir, düzenlenebilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir.

CC BY-ND Atıf-Türetilemez (Attribution-NonDerivative): Kullanımda olan son sürümü 4.0’dır. Uluslararası olarak kullanılabilir. Resmi olarak Türkçe çevirisi yayınlanmıştır. Kaynak, atıf vermek kaydıyla ticari amaç da dahil olmak üzere kopyalanabilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir ancak üzerinde hiçbir değişiklik yapılamaz.

CC BY-NC-ND Atıf-GayriTicari-Türetilemez (Attribution-NonCommercial-NonDerivative): CC’nin en az özgürlük sağlayan lisansıdır. Kullanımda olan son sürümü 4.0’dır. Uluslararası olarak kullanılabilir. Resmi olarak Türkçe çevirisi yayınlanmıştır. Kaynak, atıf vermek kaydıyla ticari amaç haricinde kopyalanabilir, dağıtılabilir ve yeniden kullanılabilir, ancak üzerinde hiçbir değişiklik yapılamaz.